از علیزاده تا چکناواریان و انتظامی/ روایت آهنگسازان بزرگ از خلق آثار عاشورایی

«نی‌نوا»، «سمفونی عاشورا»، آهنگ فیلم سینمایی «روز واقعه» از جمله این آثار شنیدنی‌است که هر کدام از آن‌ها را یک آهنگ‌ساز برجسته، یعنی حسین علیزاده، لوریس چکناواریان و مجید انتظامی ساخته است. با آگاهی از این‌‍‌‎‎که پرداختن به موسیقی آیینی با ایده‌های نو، توسط افراد متخصص یک ضرورت است و جای خیلی از استادان دیگر در این فهرست هنوز خالی‌ است، به معرفی سه‌قطعه مذکور و چگونگی ساخت آن‌ها توسط این آهنگ‌سازان برجسته می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نی‌نوا حسین علیزاده

یکی از معروف‌ترین آثار موسیقی محرم، «نی‌نوا»، اثر استاد حسین علیزاده است. ایده ساخت این آلبوم که ۳۷ سال پیش برای اولین‌بار منتشر شد، به ذهن حسین علیزاده رسید. علاقه او به دستگاه نوا باعث شد او از این دستگاه، برای ساختن این اثر استفاده و آن را با ارکستر زهی ادغام کند. در «نی‌نوا»، نی نقش یک راوی را دارد و تک‌نوازی آن هم توسط جمشید عندلیبی انجام شده است. ساخت این آلبوم، بنا به گفته علیزاده، حدود دوسال و ایده ساخت آن هم ۴ تا ۵ ماه، زمان برده است. صحبت‌های علیزاده در یک مستند، درباره چگونگی رسیدن نقش اصلی به نی در این اثر، گویای همه چیز است:«سایه مشغول ساخت مثنوی خودش بود. من خواستم به‌گونه‌ای با او همراه شوم. به خودم گفتم اگر بخواهم با او همراه بشوم، چگونه باید باشد؟ گفتم بشنو از نی‌ چون حکایت می‌کند. بعد گفتم نی باید یک نقشی داشته باشد، اما چه نقشی؟ نی بیاد سولو بزند؟ بعد فکر کردم یک کاری کنم که نکرده باشم یا نشده باشد و یک فرم نی و ارکستر باشد که بالاخره نی‌نوا شد.»

«شب قبل از عاشورا» لوریس چکناواریان

سمفونی تاثیرگذار عاشورا، توسط لوریس چکناواریان آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر ایرانی-ارمنی ساخته شده است. او پیش‌ از ساخت این کار، در گفت‌وگویی، از علاقه‌اش به فرهنگ عاشورایی سخن گفته و اضافه کرده بود:« موسیقی‌هایی که از طریق شیپور و طبل شنیده می‌شوند، همیشه مرا تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. باید بگویم، نمی‌توان ایرانی بود و نسبت به فرهنگ عظیم عاشورایی بی‌تفاوت باشیم. عاشورا چند درس بزرگ دارد و یک تراژدی بزرگ است.» این آهنگ‌ساز درباره چگونگی ساخت این اثر گفته است:«یادم می‌آید در زمان بچگی وقتی در دسته‌های عزاداری بودم، سقای آب بودم؛ آب را بین هیئت‌ها پخش می‌کردم. موسیقی عاشورایی از سنت‌های قدیمی ایرانیان است که در ماه محرم با تاثیر از سازهای طبل و سنج، تداعی‌گر واقعه بزرگ و فراموش‌نشدنی عاشوراست. این کار هم برای همین ساخته شد. برای همین حماسه و برای این‌که بتوانیم آن فضا را در قالب نوحه‌ای قدیمی با موسیقی همراه کنیم. در واقع حماسه و نوحه درهم تنیده‌ شده‌اند و با موسیقی تاثیر به‌سزایی بر جای می‌گذارند.»

روز واقعه مجید انتظامی

موسیقی متن فیلم سینمایی «روز واقعه»، شاید درخورترین اثر شنیداری در حوزه موسیقی متن آیینی باشد؛ موسیقی که حاصل درآمیختن صدای سنگ و چوب و فغان است و حکایت از یک ماتم و عزای بزرگ دارد. مجید انتظامی صاحب موسیقی‌های ماندگاری چون «بوی پیراهن یوسف» و «از کرخه تا راین»، درباره ساخت موسیقی متن این فیلم و چالش‌های پیش روی آن گفته است:«موسیقی این فیلم قسمت‌های سخت زیادی داشت. چوب و سنگ‌زدن‌ها و موسیقی عزاداری مراسم زار. خاطرم هست برای موسیقی این فیلم، تعداد زیادی چوب و چند گونی سنگ از کوه جمع کرده بودم تا صدای به‌هم‌زدن سنگ‌ها و چوب‌ها را ضبط کنم. بعد از مدتی همه سنگ‌ها خرد و به یک تپه خرده‌سنگ و خاک تبدیل شد. تر و تمیز به استودیو می‌رفتیم و خاکی و کثیف برمی‌گشتیم! این یکی از سخت‌ترین قسمت‌های این موسیقی بود.» این اثر که در سال ۷۳ ساخته شد، به صورت یک آلبوم مجزا نیز منتشر و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر صاحب سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن شد.

۲۴۱۲۴۱

کد خبر 1424646

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: حسین علیزاده لوریس چکناواریان مجید انتظامی حسین علیزاده موسیقی متن نی نوا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۵۶۹۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

موسیقی شمال خراسان سوژه ساخت یک آهنگ جدید شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مشاور رسانه‌ای پروژه، مهدی وجدانی آهنگساز و رهبر ارکستر قطعه «DONDOBAY» (دوندوبای) را بر اساس موسیقی شمال خراسان با تنظیمی متفاوت منتشر کرده است.

مهدی وجدانی آهنگساز و رهبر ارکستر درباره این کار توضیح داد: قطعه «DONDOBAY» بر اساس موسیقی شمال خراسان است که این قطعه را برای کوارتت زهی شامل ۲ ویولن، یک ویولا و یک ویولنسل، تنظیم و سعی کردم که به ساختار و بافتار اثر لطمه‌ای وارد نشده و آن را حفظ کنم. همچنین در یک بخش‌هایی نیز سعی کردم در تنظیم از فرهنگ و آیین موسیقی آن منطقه استفاده کنم. به هر حال همه ما می‌دانیم که آن‌ها در این قطعه علاوه بر موسیقی که با دوتا خراسانی اجرا می‌کنند، حرکات نمایشی همانند رقص چوب نیز دارند و سعی کردم که این قطعه را نوعی تنظیم کنم که بتوانیم آن ریتم و آیین‌های نمایشی را نیز با هارمونی مدرن بشنویم.

این مدرس آکادمی هنرهای مدرن استانبول ادامه داد: بحث موسیقی شمال خراسان را نیز تمام مردم ایران می‌دانند که از قدیم مهد فرهنگ و تمدن بوده و به دلیل وسعت جغرافیایی که داشته، سرشار از موسیقی و فرهنگ بوده و همینطور فرهنگ کتبی شفاهی همانند شاهنامه، لیلی و مجنون، شاه صنم که آن‌قدر خراسان گسترش داشته که موسیقی آن شامل خراسان شمال، شرق، جنوب است، به دلیل اینکه در آن منطقه، اقلیت‌های کرد، ترک، ترکمن و دامنه وسیعی از این گویش‌ها هستند، سبک‌های مختلف موسیقی نیز در آن منطقه وجود دارد و به همین علت بخش خراسان و موسیقی آن حایز اهمیت بوده است.

وی افزود: از دوران موسیقی کلاسیک و دوره رمانتیک مشاهده می‌کنید ریشه اکثر موسیقی‌های آن دوره، براساس موسیقی‌های فولک یا محلی آن بوده که نمونه‌های آن در آثار بتهوون، برامز، فرانس شوبرت بوده است. منشاء اصلی موسیقی تمام آهنگسازان کلاسیک و معاصر، به موسیقی محلی، فولک و نواها و آواهایی که در آن زمان داشتند، برمی‌گردد.

وجدانی همچنین گفت: به نظرم شنیدن موسیقی‌های فولکلور که در هر بخشی از کشور و شنیدن آن‌ها با تنظیم‌های جدید، می‌تواند سرآغاز اتفاق جدید در موسیقی کشور باشد به دلیل اینکه این آثار قابلیت این را دارند که این ملودی‌ها برای ارکستر سمفونیک و یا ارکستر ملی تنظیم شوند و این آثار بسیار جذاب و شنیدنی خواهد بود چرا که قطعا این‌ها در بن مایه ایرانی‌ها بوده و با این قطعات ارتباط می‌گیرند.

این هنرمند در بخش پایانی صحبت‌های خود اظهار کرد: این قطعات را با ساختار مدرن و معاصر تنظیم کردم، قطعا اگر از سازهای اصیل ایرانی استفاده می‌کردم، شاید حس و حال آن تغییر پیدا می‌کرد. به شخصه علاقه داشتم که قطعات را به صورت مدرن تنظیم کنم یعنی جغرافیای آن را مقداری جهانی ببینم. به همین علت، سازها را در کوارتت زهی آوردم که که تماما سازها کلاسیک هستند.

کد خبر 6097136 علیرضا سعیدی